شرح هشتمین وظیفه از وظایف منتظران: اندوهگین بودن مؤمن از فراق آن حضرت
به نام خدا
اینکه مؤمن از فراق و دور ماندن از آن حضرت اندوهگین و مهموم باشد و این از نشانه های دوستی و اشتیاق به آن حضرت است. و در دیوان منسوب به سرور و سالارمان حضرت امیرالمؤمنین - علیه الصلاة والسلام - در بیان دلایل و نشانه های دوستی راستین چنین آمده:
وَمِنَ الدَّلائِلِ أَنْ یُری مِنْ شَوْقِهِ
مِثْلَ السَّقِیمِ وَفِی الفُؤادِ غَلآئِلُ
وَمِنَ الدَّلائِلِ أَنْ یُری مِنْ أُنْسِهِ
مُسْتَوْحِشاً مِنْ کُلِّ ما هُوَ شاغِلُ
وَمِنَ الدَّلائِلِ ضِحْکُهُ بَیْنَ الوَری
وَالقَلْبُ مَحْزُونٌ کَقَلْبِ الثّاکِلِ
و از نشانه ها، این است که از شدّت شوقش همچون بیماری دیده شود که دلش از شدّت درد میجوشد.
و از نشانه ها، این است که از فرط اُنس گرفتن با محبوب دیده شود که از هر چه او را از وی مشغول میدارد وحشت کند [و گریزان باشد] .
و از نشانه ها، خندیدنش در میان مردم است، در حالی که دلش مالامال از اندوه است همچون زن جوان از دست داده.
و دلیل بر اینکه این امر از نشانه های اهل ایمان است و در اوج حُسن و برتری میباشد، اخبار بسیاری است که از امامان معصوم علیهم السلام روایت گردیده، از جمله:
1 - روایاتی که حاکی است؛ از جمله نشانه های یک فرد شیعه آن است که در اندوه و حزن امامان علیهم السلام محزون و اندوهگین باشد و تردیدی در این نیست که غیبت مولایمان حضرت حجّت علیه السلام و آنچه از حزن ها و محنت ها بر آن حضرت و بر شیعیانش وارد میگردد،
از بزرگترین و مهمترین علل حزن و اندوه امامان علیهم السلام است، چنانکه از حدیث آینده در فضیلت گریستن بر فراق آن جناب برایتان معلوم خواهد شد، ان شاء اللَّه تعالی.
2 - در کتاب «کمال الدین» به سند خود، از مولایمان حضرت ابوالحسن الرضاعلیه السلام آورده که فرمود: چه بسیار زنان جگرسوخته مؤمنه، و چه بسیار مردان مؤمن اَسَفناک جگرسوخته خواهد بود آنگاه که ماء معین (=آب گوارا) مفقود و غایب گردد. [1] .
3 - در کافی از حضرت ابوعبد اللَّه امام صادق علیه السلام روایت آمده که فرمود: شخصِ مهموم به خاطر ما، که غم و اندوهش از جهت ظلمی است که بر ما رفته، نَفَس کشیدنش تسبیحگویی است و هَمّ او به خاطر امر ما عبادت است و پنهان داشتنش سِرّ ما را، جهاد در راه خداوند است. [2] کلینی فرموده: محمد بن سعید یکی از راویان این حدیث به من گفت: این را با آب طلا بنویس که چیزی بهتر از این ننوشتهام.
4 - آنچه در آغاز بخش چهارم کتاب گذشت، در حدیث این ابی یعفور، که از آن برمیآید؛ یکی از حقوق شخص مؤمن بر مؤمن دیگر، آن است که به خاطر اندوه او اندوهگین گردد، که بدون تردید این حق برای مولایمان حضرت صاحب الزمان علیه السلام بر تمامی افراد باایمان ثابت است، به طریق اولویت قطعی [یعنی هرگاه افراد عادی از مؤمنین چنین حقّی را دارا باشند، امام و مولایمان حضرت حجّت علیه السلام که پیشوای آنان و رکن ایمان است، به طور قطع، سزاواری بیشتری در این حق برایش ثابت میباشد] . [3] .
5 - در مجلّد سوم بحار از مسمع کردین، از امام ابوعبد اللَّه صادق علیه السلام روایت آمده که فرمود: همانا آنکه دلش به خاطر ما به درد آید، البته روزی که ما را هنگام مرگش دیدار کند، خوشحال خواهد شد، به طوری که آن خوشحالی و سرور، پیوسته در دلش باقی خواهد ماند، تا اینکه در کنار حوض کوثر بر ما وارد گردد. و به درستی که کوثر از دیدن دوستدار ما خرسند میشود، تا آنکه از انواع غذاها به او میچشاند، که مایل نشود از کنار آن دور گردد. ای مسمع! هر آن کس از آن جُرعهای بنوشد، دیگر هیچگاه تشنه نخواهد شد و به مشقّت و رنج نخواهد افتاد [یا هیچ وقت آبی نخواهد خواست] و آن به خنکی کافور است و بوی مشک و مزه زنجبیل، از عسل شیرینتر و از کره لطیفتر و از اشک زُلالتر و از عنبر خوشبوتر است، از تسنیم (چشمه بلند و بالای بهشت) بیرون میآید و بر نهرهای بهشت میگذرد، بر روی زمینهای از دُرّ و یاقوت روان است، در آن جامهایی هست بیش از شمار ستارگان آسمان، بوی آن از مسافت هزار سال به مشام میرسد، جامهای آن از طلا و نقره و گوهرهای مختلف میباشد، بوی خوشِ آن، بر صورت نوش کنندهاش میوزد، تا آنکه شخصی که از آن نوشیده میگوید: ای کاش اینجا واگذشته میشدم که به جای این، هیچ چیز دیگری نخواهم و از آن دور نشوم، البته تو ای کردین! از کسانی هستی که از آن سیراب میگردی. و هیچ چشمی به خاطر ما گریان نشود، مگر اینکه به نعمت نگاه کردن به کوثر نایل گردد و به دوستان ما، از آن بنوشانند و البته چنین است که هر کس از آن میآشامد لذّت و مزه و اشتهایی خاصّ برایش حاصل میگردد، بیش از شخص دیگری که محبّتش نسبت به ما کمتر است.... [4] .
(1)کمال الدین 371:2
(2)اصول کافی226:2 باب کتمان ح16
(3)اصول کافی172:2 ح9
(4)بحارالانوار 22:8باب20 ذیل حدیث 17