بِسمِ اَللهِ الرَّحمنِ الَرَّحِیمِ
اللّهمّ کُن لِّولِیّکَ الحُجَّةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی آبائِهِ فی هذِهِ الساعَةِ و فی کُلِّ ساعَةٍ ولیّاً و حافِظاً و قائِداً و ناصِراً و دَلیلاً و عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ أرضَکَ طَوعاً و تُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً.2
(بسم الله الرحمن الرحیم)
اشاره
از دو قرن پیش. مستشرقان با انگیزههای تبشیری و استعماری و در برخی موارد عملی، راهی مشرق زمین گشتند؛ و به جهت ناآشنایی و عدم دسترسی به منابع اولیه، چهره ناقص و نادرستی از تعالیم اسلام ارائه دادند.برخورد آنان با مهدویت نیز، به دنبال ظهور متمهدیانی چون مهدی سودانی یا مطالعء کتبی مانند مقدمه ابن خلدون بوده، که احادیث مهدویت را مجعول و نادرست میشمرد.البته کسانی چون پروفسور هازی کربن، به جهت آشنایی با مرحوم علامه طباطبایی، به حقایقی در این زمینه است یافتهاند.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
شخصیت اسلامی مهدی، به معنی "درست هدایت شده" یا "هدایت شده از سوی خداوند" (این واژه ریشه عربی دارد و وجه مجهول فعل هَدی به معنی "هدایت کردن" است)، اشتراکات زیادی با تجربهی مسیحایی یهودی ـ مسیحی سابق دارد. انتظار پیامبری معاد شناختی از سوی خداوند در آخر زمان، در تاریخ اسلام به اندازه‌ی تاریخ ادیان نظیر آن، نقش مهمی داشته است. اما به عنوان یک پدیدهی کلی اسلامی، عقاید مربوط به مهدی را نمیتوان صرفا به لحاظ معادشناختی به طور کامل درک کرد و مقایسه با مسیحاباوری یهود یا مفهوم مربوط به بازگشت مجدد عیسی مسیح در مسیحیت، پیچیدگی آن را در بافت اسلامی حل نمیکند. ضمنا نباید آن را غیرمتعارف و متعلق به یک فرقه و صرفا بازتاب دیدگاههای افراطی دانست. امیدهای مسیحایی بخشی از روند نخستین جامعه اسلامی در شکل دهی خود بود و در تقسیم مسلمانان به دو شاخه بزرگ رقیب، نقش داشت. از آن خود کردن مجموعه اسطورههای مسیحایی توسط اسلام نقش مهمی را در محیطهای مختلف فرهنگی، ایدئولوژیکی ایفا نموده، به عنوان عاملی بنیادی در جنبشهای اصلاحطلبانه و احیاگر، حوزههای علمیه، و تعالیم فلسفی عمل کرده است.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
مقدمه
در شماره پیشین فصلنامه مروری بین فرهنگی بر مفهوم و عقیده مسیحاباوری در ادیان مختلف، به ویژه در مسیحیت را ارائه نمودیم، مقاله حاضر به تبیین مسیحاباوری در سنتیهود میپردازد و مقاله سوم (در شماره آینده فصلنامه) به ترسیم سیمای مهدویت در اسلام از دیدگاه اسلامشناسان غربی میپردازد.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
سخن مردان خدا و عارفان الهی همواره پر از درّ و گوهرهایی است که شناخت آنها می‌تواند در زندگانی دنیا و آخرت ما کارساز و راه گشا باشد. دقت در کلام این بزرگان می‌تواند راه را برای ما کوتاه‌تر کرده و یک شبه ما را به اندازه‌ی سال های سال تجربه و کوشش، به پیش ببرد.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
با بررسى ویژگی هاى حکومت جهانى حضرت مهدی(عج)، این سؤال مطرح است که با وجود جهانخواران تا دندان مسلح و سلاح هاى فوق مدرن الکترونیکى، پیروزى براى امام زمان(عج) چگونه میسر است؟
(بسم الله الرحمن الرحیم)
آنچه در پی میآید ترجمهای است از مقالهی Messianism (مهدویت) که در دائرة المعارف دین جلد 9 صفحه 469 الی 481 ویراسته میرچا الیاده توسط شرکت انتشاراتی مک میلان نیویورک آمریکا در سال 1987 به چاپ رسیده است . طبیعتا دیدگاه دانشمندان و دینشناسان غربی نسبتبه ویژگیهای حضرت مهدی (عج) تا حدود زیادی متاثر از متون و شخصیتهایی است که با جایگاه عصمت، مبانی غیبت، تاریخ زندگی ایشان و به طور کلی دیدگاه شیعهی دوازده امامی نسبتبه آن حضرت، آشنایی کاملی نداشتهاند، همچنان که در قسمت کتابشناسی این مقاله ملاحظه میشود، در اکثر برداشتها کتب غیراصلی و دست دوم، ملاک قضاوت بوده‌اند و نویسندهی بخش سوم مقاله (مهدویت در اسلام) در ابتدای کتابشناسی خود تذکر می‌دهد که هیچ مطالعهی جامعی را در خصوص کل موضوعات مربوط به حضرت مهدی (عج) و نهضتهای تاریخی نیافته، تنها دو کتاب را می‌تواند به عنوان منابعی مهم در خصوص ظهور اولیه، سابقه و توسعه دیدگاه حضرت مهدی (عج) در نهضتهای شیعه، معرفی نماید . اول، کتاب «آغاز مهدویت» اثر ژان اولاف بلیج فلدت و دوم، کتاب «مهدویت در اسلام: ایده مهدی در شیعه دوازده امامی» اثر عبدالعزیز ساشادینا .
(بسم الله الرحمن الرحیم)
گام اول را چگونه برداشته اید؟ امام زمان(عج) را به چه شناخته اید؟ به مهربانی و عطوفت ، به فکر و یاد همه بودن ، به مفید بودن برای ما و دیگران ، به عادل بودن و عدالت گستری ، به زهد و بی اعتنایی به دنیا ، به اهتمام در دعا و عبادت و ... به چه شناخته اید؟
(بسم الله الرحمن الرحیم)
چکیده
مقاله حاضر با عنوان "دکترین مهدویت و عقلانیت" ابتدا ضمن توجه به ساختار مفهومى عقل و انواع آن به تحلیل عملکرد آن میپردازد و از آنجا که بدون تحلیل و بررسى مدرنیته به عنوان بزرگترین مدعیان عقل‌گرایى، نمیتوان به ارزش و اهمیت دکترین مهدویت پی‌برد، از این رو در فصلى جداگانه به مباحثى چون مفهوم مدرنیته، و سیر تطور عقلانیت در عصر روشنگرى و در ادامه به تبیین محدودهى عقل مدرن میپردازد. ضمناً در بخشى دیگر به مسئله تکامل تاریخى، و عقلانیت از منظر متفکران مىپردازد، در ادامه به بررسى ادعاى بزرگ مدرنیته که همان اعلام بینیازى از وحى است مىپردازد و نظریه کفایت خرد جمعى (بسندگى عقل) را مورد مداقه قرار مىدهد، و در فصل پایانى مقاله ضمن پرداختن به جایگاه تعقل و محدوده آن در دکترین مهدویت، به مسئله بسیار مهم عدم تعارض بین عقل و دین پرداخته شده است و به مسئله رهایى عقل از استخدام دل اشاره مىکند، چرا که مهم‌ترین مشکل عصر مدرنیته این است که ادعاى حاکمیت عقل دارد، در حالى که در واقع این عقل نیست که حاکم است بلکه هوا و هوس بشر است که در این عرصه میدان‌دارى میکند و ضمن اشاره در این فصل به کمال عقل به عنوان مهم‌ترین ره‌آورد عصر ظهور در نهایت هم نتیجهگیرى شده است که ظهور و شکوفایى عقل به معناى واقعى و حاکمیت آن در تمامى عرصههاى زندگى بشر بزرگترین ارمغان عصر ظهور است که با دست عنایت خداوند، زمینه کمال یافتگى عقلانیت بشر فراهم میگردد؛ عقلانیتى که همواره در پرتو نور هدایت وحى قرار مىگیرد.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
یکی از قوی‌ترین اسلام شناسان غربی که درباره تفکر شیعه و موقعیت مهدویت در نظام فکری شیعه پژوهش نموده،هانری کربن است. وی بر خلاف بسیاری از دین‌ژوهان غربی که با شیوه تاریخی‌گری به اسلام و مسئله مهدویت نگریسته‌اند، با روش پدیدارشناسانه به بررسی مؤلفه‌ها و عناصر بنیادین شیعه و حکمت معنوی میپردازد. وی معتقد است که یکی از اصلی‌ترین و محوری‌ترین عناصر حکمت معنوی فکر شیعه، اعتقاد به مسئله امامت است که تجلّی آن در عصر ما، مهدویت می‌باشد. از این‌رو، نکات قابل تأمّلی را درباره مهدویت مطرح می‌سازد. وی چندین مقاله مستقل درباره ولایت و امامت امام مهدی (عج)، جزیره خضرا، محل زندگی فرزندان امام و موضوعات مربوط به مهدویت نوشته و بر این باور است که مهدویت آموزه‌ای اسلامی است که در عرفان اسلامی توانایی تبدیل شدن به یک نظریه و یا دکترین را دارد. او بر خلاف بسیاری از دین‌پژوهان غربی، نگرش مثبت و همدلانه‌ای به مهدویت ارائه می‌دهد و به اهمیت این مبحث اذعان دارد، هرچند که در بعضی از مسائل مهدوی تحت تأثیر اندیشه‌های اسماعیلی و شیخی، با عقاید امامیه هم سو نیست.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
رابینو فتیش خاخام یهودیان در سال 1952 در کنگره خاخام‌های دنیا گفت :"...اما امروز خیانتکاریها و فتنه‌انگیزیهای این عده ، ابعاد به‌مراتب‌گسترده‌تر و جدی‌تری به‌خود گرفته است. حرکت جدید سردمداران، نخبگان و رهبران صهیونیسم جهانی به حدی جدی، گسترده و عمیق شده است که به‌راستی می‌خواهند جنگ جهانی سوم را وحشیانه‌تر از سایر جنگها به راه اندازند..."
(بسم الله الرحمن الرحیم)
یکی از سؤال هایی که همواره ذهن شیعیان و عاشقان امام زمان (عج) را به خود مشغول نموده، این است که چطور می‌توان فاصله خود را با آن خورشید عالم تاب کم کرد و از پرتو نور و رحمت وجودی وی بهتر بهره گرفت.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
اشاره:
اهداف بلند اسلام راستین در امامت تجلی یافته است و تحقق اهداف رفیع و گستردة امامت در مهدویت به ثمر می نشیند.و مهدویت در فردی معصوم از تبار خاتم پیامبران تجلّی یافته است تا برگ برنده و زرّین تحقق تمام و کمال اهداف رسالتهای الهی در طول تاریخ را از آنِ خود کند و قدرت دین را همراه حکمت و رحمت بر گسترة زمین برافراشته نموده و بشریت سرگردان را به سر منزل معبود و مقصود هدایت نماید.قرآن کریم روشی ویژه و منحصر به فرد برای مطرح نمودن دکترین مهدویت به کار گرفته است و تمام اصول خود را در این الگو نهادینه نموده است. و با توجه به سنّتهای تخلّف ناپذیر الهی و نوید و تحقق این آرمان بزرگ الهی را به بشریت داده است و منتظران راستین امام مهدی عجل الله فرجه اشریف را بینشی روشن و مسیری صحیح و انگیزه ای متعالی بخشیده است، و آنان را به سوی سازندگی همه جانبه در دوران انتظار دعوت نموده و شاخصها و ویژگیهای منتظران را نیز ترسیم کرده است.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
اشاره:
نامگذاری سال نو شمسی به نام مبارک نبی اعظم(صلی الله علیه و آله وسلم) با هدف الگو قرار دادن سیرة رسول گرامی(ص)؛ و همچنین ضرورت یافتن معرفت نسبت به جانشین آن حضرت در عصر حاضرـ یعنی صاحب‌الامر، امام مهدی(ع) ـ که به انجام رسانندة هدف رسول اکرم و خاتم اوصیای پیامبر خاتم(ص) است زمینه‌ای فراهم نمود تا از این شماره به شکل ویژه درج مقالاتی با عنوان: سیمای حضرت مهدی(ع) در بیان نبوی(ص) بپردازیم.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
کمال الدین داستان 'معمر ابن أبى الدنیا' را آورده که در زمان جاهلیت، خضر و الیاس را دید و آنها به او بشارت آمدن پیامبر(ص) را دادند و گفتند که زنده مى ماند تا عیسى(ع) را در آخر الزمان ببیند.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
اشاره:
همواره بیماردلان و باطل جویان در پی تأویل آیات متشابه قرآن حکیم بوده‌اند تا آنها را به دلخواه خود برای توجیه آراء فاسد و عقاید نادرستشان به کار برند، اما خداوند در هر زمان حجت معصومی دارد که تأویل درست آیات را بیان نموده، و از گمراهی مردم جلوگیری میکند. آیات قرآن را باطنی است و بطن آن را بطنی دیگر و آنرا ظاهری است و ظاهرش را ظاهری دیگر؛ همانا آیه‌ای اولش دربارة چیزی خواهد بود و آخرش مربوط به چیزی دیگر؛ در عین حالی که سخن متصل و پیوسته‌ای است که بر چند وجه می‌گذرد.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
بِسمِ اللَّهِ الرَّحمَنِ الرَّحِیمِ
الحَمدُاللهِ وَ الصَّلوةُ و السّلامُ عَلی رَسولِ اللهِ و آلهِ الطَّیِبیِنَ الطّاهِرِینَ.2
در این جا ما دو مسأله در پیش داریم:
یکی مسأله انقلاب جهانی مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) است که خداوند در کتاب های آسمانی پیشین و نیز در قرآن ، این انقلاب عظیم جهانی را وعده داده است: ( وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزَّبُورِ مِن بَعدِ الذِّکرِ أَنَّ الأَرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ)؛3 در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: بندگان شایسته ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد. و این که، این انقلاب به دست یکی فرزندان رسول الله صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم رهبری و هدایت می شود. مسأله ی دوم این که مهدی موعودی که مسلمین در انتظار او هستند، فرزند بزرگوار امام عسکری ، محمّد بن الحسن العسکری علیهما السلام است که در سال 255 هجری در سامّرا خورشید وجود آن حضرت درخشید و جهان را روشن کرد. در مسأله ی اول اخلاقی نداریم. همه مسلمین در این مسأله متفقند که مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) یکی از فرزندان رسول الله صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم است. امّا مسأله ی دوم مورد اختلاف است که در این گفتار به صورتی فشرده و کوتاه، بدان خواهیم پرداخت. شیعیان اثنی عشری بر آنند که امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) تولد یافته، غیبت کرده و ظهور خواهد کرد. در این جا، برای پیش درآمدبحث، به چهار دسته از روایات اشاره می کنیم. این چهار دسته روایات ، فقط منطبق بر نظریه ی شیعه ی اثنا عشری می شود؛ یعنی چنان چه بر فرض ، نظریه ی شیعه ی اثنا عشری را نادیده بگیریم، این چهار دسته از روایات هیچ معنایی نخواهند داشت. یعنی اگر کسی ایمان به نظر شیعه ی اثنا عشر در مسأله ی مهدویّت نداشت برای این چهار دسته از روایات نمی تواند تفسیری بیابد. این روایات فقط منطبق بر امامان دوازده گانه ی شیعه اند و در تاریخ اسلام هیچ مورد دیگری برای انطباق ندارند که این قهراً دلیل صحت نظریه ی شیعه است.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
آیات بسیارى پیرامون حکومت جهانى امام عصر(عج الله تعالی فرجه) وجود دارد که بزرگان دین در کتاب هاى معتبر نقل کرده اند، ازجمله آنها علامه مجلسى که در کتاب شریف بحار الانوار درباره آن نوشته است.
(بسم الله الرحمن الرحیم)
وظیفه هر شیعه گنهکاری آن است که پس از استغفار و عذر خواهی از خداوند به امام زمان خویش علیه السلام پناهنده شود و از آن ذات پاک بخواهد که برای گناهانش استغفار کرده و سخنی را با مولای خود نجوا کند که برادران یوسف به یوسف علیه السلام گفتند.
