(بسم الله الرحمن الرحیم)
قبل از تعریف و بیان مفهوم ”پیام های ناخود آگاه" ابتدا باید پدیده شرطی سازی را بیان کرد
ایوان پتروویچ پاولف فیزیولوژیست روسی از جمله کسانی است که روی این پدیده تحقیق کرده است که خلاصه ای از تحقیقات وی را در زیر توضیح خواهیم داد.
مفهوم شرطی سازی امروزه به عنوان یک مفهوم بنیادی به همه دانشجویان رشته روان شناسی آموخته میشود. اما جالب است بدانید که این پدیده برای نخستین بار توسط فردی تشخیص داده شد که اصلا روان شناس نبود! ایوان پاولف کسی بود که پدیده شرطی سازی را کشف کرد. او در خلال مطالعاتش در زمینه سیستم گوارشی سگ ها متوجه پدیده جالبی شد: هر گاه یکی از همکارانش وارد اتاق میشد بزاق دهان سگ ها شروع به ترشح میکرد!
پاولف و دستیارانش انواع چیزهای خوردنی و ناخوردنی را به سگ ها نشان میدادند و میزان ترشح بزاق آن ها را مورد مطالعه قرار میدادند. پاولف متوجه شد که ترشح بزاق یک فرآیند واکنشی است و به طور خودکار در پاسخ به یک محرک خاص اتفاق می افتد و تحت کنترل آگاهانه حیوان نیست. با وجود این پاولف متوجه شد که سگ ها گاهی اوقات حتی بدون وجود غذا یا بوی آن شروع به ترشح بزاق میکنند! او به سرعت دریافت که این واکنش به سبب یک فرآیند فیزیولوژیک و خودکار نیست!
پاولف براساس مشاهداتش دریافت که ترشح بزاق یک واکنش آموخته شده است. سگ ها به لباس سفید دستیاران پژوهشی پاولف واکنش نشان میدادند و این لباس تداعی گر زمان غذا خوردن در آن ها بود. بر خلاف ترشح بزاق در زمان غذا دادن که واکنش غیر شرطی است... ترشح بزاق هنگامی که سگ انتظار دریافت غذا دارد واکنش شرطی است.
کشف شرطی سازی توسط پاولف به عنوان یکی از مهمترین کشفیات در تاریخ روانشناسی باقی مانده است . فرآیند شرطی سازی امروزه به دلیل کاربردهای زیاد از جمله اصلاح رفتار و درمان بیماری های سلامت روان همچنان با اهمیت باقی مانده است.
یکی از مثال های جالب برای این پدیده... استفاده دامداران از شرطی سازی برای حفظ دامهایشان است. به این طریق که به گوشت گوسفند دارویی تزریق شد که باعث تهوع میشد . شغال ها پس از خوردن گوشت مسموم به جای حمله به گوسفند ها از آن ها دوری میکردند.
اما متاسفانه با وجود استفاده های درست و به جا از این پدیده روانشناسی سواستفاده هایی نیز از پدیده شرطی سازی صورت میگیرد که ”پیام های ناخود آگاه" یکی از آن هاست.
۰ نظر
۲۴ دی ۹۲ ، ۱۶:۱۵