در ادامه، پنجمین شماره «درس‌های قرآن معلم دوست‌داشتنی» که در رابطه با «عوامل ذلت و سقوط ملت‌ها» است و در سوم فروردین‌ماه سال 1360 ارائه شده است را مرور می‌کنیم.

لازم به ذکر است که متن ذیل گزیده‌ای از مهم‌ترین مطالب این جلسه است و لینک متن کامل آن نیز در انتهای صفحه وجود دارد.

نکته 1)  ما معتقد هستیم که قرآن کتابی انسان‌ساز است و خداوند برای مسائل فردی و اجتماعی و مسائل این جهان و آن جهان در آن دستوراتی را قرار داده است. خدا در سوره انعام آیه 65 چنین می‌فرماید: «قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلى‏ أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِکُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعا» (انعام/65) خداوند قدرت دارد مبعوث کند یا بر شما عذاب را برانگیزد.

علت دوری از تفرقه

نکته 2) «تَرْمیهِمْ بِحِجارَةٍ مِنْ سِجِّیلٍ» (فیل/4) ارتش ابرهه با پرنده‌هایی به نام ابابیل سنگ باران و نابود شد بنابراین خداوند تفرقه را میان عذاب آسمانی و عذاب زمینی قرار داده است، «أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعا» (انعام/65) آن زمان (هنگام پیشروی در تفرقه) خداوند شما را تکه تکه می‌کند و بعضی به بعضی دیگر حمله می‌کنید «قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلى‏ أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِکُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعا» (انعام/65).

نکته 3) یکی از عوامل سقوط مسئله تفرقه است؛ در قرآن داریم: «و لا تَنازَعُوا»(انفال/46) نزاع نکنید، «دَعِ الْمِراء وَ إِنْ کُنْتَ مُحِقّاً» (شرح‏نهج‏البلاغه ابن‌ابی‌الحدید/ج‏10/ص‏139) جدل را رها کن، گرچه حق با تو باشد.

چرا نزاع نکنیم؟

نکته 4) «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین»؛ اگر نزاع کنید سست می‌شوید و سقوط می‌کنید «تَذْهَبَ ریحُکُمْ» یعنی عزت شما تمام می‌شود.

مؤمنان و مشرکان چه کسانی هستند؟

نکته 5) خدا می‌گوید که مؤمنان کسانی هستند که در برابر دشمن تزلزل به خود راه نمی‌دهند. این مدح قرآن درباره افراد قاطع است اما خدا در قرآن مشرکان را نیز معرفی کرده است؛ قرآن می‌گوید: «وَ لا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکینَ مِنَ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُم» (روم/32-31) مشرکان از کسانی هستند که تفرقه به وجود می‌آورند؛ در دینشان «وَ لا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکینَ مِنَ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُم» مکتب مشرک پرستیدن خورشید و ماه نیست یعنی بت‌پرست مشرک نیست اما طبق آیه کسانی که در دین تفرقه به وجود می‌آورند، مشرک هستند.

نکته 6) قرآن می‌گوید: «فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ» اگر بین دو برادر اختلاف افتاد، این اختلاف را اصلاح کنید. حدیث داریم که اگر میان دو نفر اختلاف و دعوا باشد و کسی قدم پیش گذارد و این اختلاف را حل کند و این دو را آشتی بدهد، صوابش از تمام نمازها و روزه‌‎های مستحبی و به جا آوردن حج بیشتر است.

راه جلوگیری از تفرقه

نکته 7) قرآن می‌گوید: «وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبیلِه»(انعام/153) یعنی از راه‌ها و خط‌های مختلف تبعیت و پیروی نکنید و خط حرکتی جدید به وجود نیاورید برای اینکه با بوجود آمدن و تبعیت از چند خط تفرقه و اختلاف به وجود می‌آید و گروه گروه می‌شوید.

برای مطالعه متن کامل به اینجا مراجعه کنید.